– Trzymałam do chrztu dziecko ludzi, którzy stali się oprawcami. Trzydzieści lat temu wszyscy tu oszaleli, przestali być ludźmi. M. opisuje straszne sceny. Wspomnienia podchodzą jej do gardła, ściskają, odbierają mowę. Wyobraźnia ludzi, których tu wtedy nie było, nigdy nie będzie w stanie przetworzyć relacji świadków w realne obrazy. Smród rozkładających się ciał, brunatne od […]

Christine krzyczy w nocy. Prześladują ją koszmary. Kiedy zbliża się 7 kwietnia, zwija się w kłębek i tak leży przez cały kolejny tydzień. 30 lat temu straciła wszystkich. Męża, dzieci, nawet sąsiadów. Wspomnienia rozrywają zabliźnione rany. I tak w kółko. Rok za rokiem. Na początku kwietnia powietrze gęstnieje tu od wilgoci. Pada. Szum deszczu i […]

— Co robicie w trakcie wojny? – Myjemy z Grace zęby. Pokazałabym na zdjęciach, ale zdjęć akurat w trakcie wojny robić nie wolno. Można dostać kulkę. Kilku już dostało. Trzeba bardzo uważać. — Zapasy się kończą. Wszyscy czekają aż wzejdzie nowa fasola i kukurydza. Zaczyna się sezon głodu. Za kilka tygodni trafią do nas niedożywione […]

Dziś w Senegalu całe rodziny przygotowują Ngalakh. Przygotowują, ale nie zjedzą go. Dopiero po Misterium Męki Pańskiej, po pogrzebie Jezusa, chrześcijanie spotkają się i w duchu żałoby podzielą się Ngalakh z muzułmanami. To symbol zgody, która wnosi się ponad różnice w wyznawanych religiach. Ngalakh jest rodzajem deseru na bazie kuskusu z prosa, gęstego sosu z […]

– Płacz dziecka to dobry znak. Sygnał, że wracają mu siły, że ma energię do tego, by pokazać, że cierpi. Głód zabija po cichu. – Dlaczego ludzie tu głodują? – Na Saharze głód obecny jest od zawsze. Pustynia nie jest gościnna. Nie ma nic do zaoferowania. Ciągle zabiera. Jesteśmy w Atar. Ostatniej dużej miejscowości na […]

[…] Dakar to oczywiście słynne Car Rapide. Kolorowe busy, bez szyb i wygód. Wyglądają, jakby spadły z nieba. Ich obecność na ulicach Dakaru jest opowieścią o przetrwaniu tego upadku. Są ikoną, kaszlącą czarnymi spalinami duszą miasta. […] Przez ostatnie trzy tygodnie zrobiliśmy na szlakach Afryki Zachodniej kilka tysięcy kilometrów. Niektóre sytuacje na drogach wciąż śnią […]

Sahara jest piękna i surowa. Jest panem. Turyści, którzy wpadają tu na chwilę, wiedzą, jak jest piękna, ale nie wiedzą, jak surowym jest panem. Tu łatwiej jest ludziom, którzy nie znają innego klimatu. Oni wiedzą, że z pustynią się nie dyskutuje. Jakakolwiek niesubordynacja niesie za soba poważne konsekwencje. Niewolnictwo nie potrzebuje krat i kajdanów. One […]

Marie-Odile czaruje uśmiechem. Jest delikatny, subtelny, na wskroś kobiecy. Siada na ławce w parku przed szkołą sióstr franciszkanek w Dakarze. Nieśmiałość Marie-Odile z jej uśmiechem i delikatnością grają te same nuty. Wśród koleżanek czuje się swobodnie. Nowe osoby traktuje z lekką dozą nieufności. Z zawstydzeniem i zawahaniem opowiada nam swoją historię. Ledwo słyszalne, ściszone słowa […]